Krant / Zomermythe
Verveling is heilzaam
'Ik weet niet wat ik moet doe-hoen", zeurt het personage Rupert Zwanenburg in een oude sketch van Van Kooten en De Bie. De gepensioneerde zakenman lijdt aan de ziekte van niets: een permanente staat van verveling. Inmiddels is verveling allang geen ziekte meer, maar lijkt het verheven tot een hoger doel.
Managementgoeroes staren urenlang met cursisten in een haardvuur om hen te leren vervelen, therapeuten wijzen cliënten op de heilzame werking van verveling en ook in deze krant schreven opiniemakers vol lof over het 'even niet weten wat te doen'. Zijn het wanhopige pogingen om een nutteloze gemoedstoestand toch nog zin te geven of is vervelen echt goed voor een mens?
,,Ja, vervelen is belangrijk", zegt filosofe Joke Hermsen. Al maakt zij wel onderscheid tussen 'toestand verveling', die je bijvoorbeeld ervaart tijdens een vliegtuigvertraging en 'existentiële verveling', de variant waarbij je mijmerend uit het raam staart. Aan dat eerste heb je niet zoveel, maar existentiële verveling stelt je in staat je ,,binnenwereld te verkennen". Hermsen: ,,Nietzsche noemde het de onaangename windstilte van de ziel waarin je met jezelf geconfronteerd wordt." Daar begint onze verbeelding. ,,Zonder verveling was ik nooit boeken gaan schrijven", vervolgt Hermsen.
Hoewel er weinig onderzoek naar is gedaan, vermoedt hersenwetenschapper Victor Lamme dat bij verveling het zogenoemde 'default netwerk' van het brein actief wordt. ,,Je brein sluit zich af voor prikkels van buiten." Er gebeurt dan ongeveer hetzelfde als tijdens hypnose of meditatie. Lamme: ,,Wat in veel oosterse filosofieën wordt nagestreefd door middel van ingewikkeld gedoe bereiken we hier in het westen door ons gewoon even te vervelen."
Orthopedagoog Ria Bollen vindt het jammer dat veel ouders er moeite mee hebben als hun kinderen zich vervelen en daar meteen wat aan proberen te doen. ,,Zo leert een kind niet dat het geen probleem is om je te vervelen, dat het bij het leven hoort". Maar of verveling daadwerkelijk heilzaam is, betwijfelt Bollen. ,,Rustmomenten heb je zeker nodig, maar dat is niet hetzelfde als vervelen. ,,Verveling is gewoon een vorm van frustratie waar iedereen wel eens last van heeft."