woensdag 8 mei 2013 / NRC Handelsblad /

Krant / De Beslissende Film van Wim Brands

'Je verwacht toch dat hij wroeging heeft'

„Ik was zeventien toen ik Lacombe Lucien voor het eerst zag en begreep er niets van. Toch bleef de film op mijn netvlies staan en bekeek ik hem daarna nog vele malen. Lucien Lacombe is een verschrikkelijk naar mannetje in de Tweede Wereldoorlog. Met hetzelfde gemak waarmee hij tijdens het jagen een dier doodt, verraadt hij zijn onderwijzer die in het verzet zit. Hij heeft een Joodse vriendin, collaboreert met de Gestapo en schiet later juist weer een Duitser in de rug. Hij klappert als een windvaantje heen en weer zolang hij er zelf maar beter van kan worden. Het kwaad dat hij vertegenwoordigt, laat je als kijker rondfladderen in een zwarte leegte.

 

„Je moet een film beoordelen op wat er met je gebeurt, zei de beroemde filmcritica Pauline Kael eens en dat advies neem ik graag ter harte. Bij het zien van Lacombe Lucien val ik aan morele verwarring ten prooi en juist dat vind ik er zo goed en intrigerend aan. Wij leven in een antwoordencultuur, kijk je naar Pauw & Witteman dan krijg je antwoord na antwoord voorgeschoteld. Maar het gaat natuurlijk om de goede vragen.

 

„Wat drijft zo'n jongen? Wat is goed en wat is kwaad? Heeft hij dan echt geen enkel besef van schuld? En hoeveel mensen als hij lopen er op deze wereld rond? We hebben een twintigste eeuw achter de rug met de verschrikkelijkste kampen. Wie deden dat dan? Deze film zet daarover aan het denken en leerde me om, ook in mijn eigen werk, geen vrede te hebben met het antwoord dat zich als eerste aandient.

 

„Het liefst willen we zien dat Lucien Lacombe uiteindelijk toch wroeging heeft of op zijn minst ontoerekeningsvatbaar kan worden verklaard. Maar de vierde keer dat ik de film zag, wist ik het nog steeds niet. Dat het zo duister blijft, is ook te danken aan de vorm van de film. Regisseur Louis Malle filmt haast documentair en koos als hoofdrolspeler een amateur met wie je je minder makkelijk identificeert dan met een bekend acteur als Robert De Niro."